ABN-ကျော်ဇံ

ရုရှားအာဏာပိုင်တွေက သူ့သတင်းစာတိုက်ကို ပိတ်ကောင်းပိတ်နိုင်ပေမယ့် ဂျာနယ်လစ် Dmitry Muratov ကတော့ တိတ်ဆိတ်နေမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။

မော်စကိုမြို့မှာ ကျွန်တော်တို့တွေ့ကြတော့ ရူရှားသတင်းစာ Novaya Gazeta ရဲ့ အယ်ဒီတာချုပ်ဖြစ်သူ ရုရှားရဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးနိုဗယ်ဆုရှင်ကြီးဟာ ရုရှားအစိုးရဟာ အနောက်နိုင်ငံတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်ပြီး ဘယ်လောက်အတိုင်းအတာထိ ဆက်သွားမလဲဆိုတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး စိုးရိမ်နေတယ်လို့ ပြောပါတယ်။

ကျွန်တော်တို့ မျိုးဆက်နှစ်ဆက်ထိ နယူးကလီးယား ခြိမ်းခြောက်မှု အန္တရာယ် မရှိဘဲ နေခဲ့ကြပါပြီ။ ဒါပေမယ့် အဲဒီကာလ ကုန်သွားပါပြီ။ ပူတင်က နယူးကလီးယား ခလုတ်ကို နှိပ်မှာလား၊ ဒါမဟုတ် မနှိပ်ဘူးလား၊ ဘယ်သူသိမလဲဗျာ။ ဘယ်သူမှ မသိနိုင်ဘူးလေ။ ဒါတွေကို တိတိကျကျ ပြောနိုင်တဲ့သူ တစ်ယောက်မှ မရှိဘူး လို့ မစ္စတာ မူရာတော့ဗ် က ကျွန်တော့်ကို ပြောပါတယ်။

၂၀၂၂ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလမှာ ရုရှားက ယူကရိန်းကို အင်အားအလုံးအရင်းနဲ့ ဝင်သိမ်းတဲ့ အချိန်ကစပြီး မော်စကိုရဲ့ နယူးကလီးယား ခြိမ်းခြောက်မှုဟာ ကျယ်လောင်လာပြီး မကြာမကြာကြားနေရပါတယ်။

ယူကရိန်းကို စစ်ရေးအကူအညီပေးနေတဲ့ အနောက်နိုင်ငံတွေ အနေနဲ့ ရုရှားကို အဲသလိုအခြေအနေ ရောက်အောင် မလုပ်သင့်ဘူးဆိုတဲ့ သိသာတဲ့ အရိပ်အမြွက်တွေကို ထိပ်ပိုင်းအရာရှိတွေက ပြောခဲ့ကြပါတယ်။ လွန်ခဲ့တဲ့ ရက်အနည်းငယ်က ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာ ပူတင်ဟာ Belarus နိုင်ငံမှာ နည်းဗျူဟာကျတဲ့ နယူးကလီးယား လက်နက်တွေ တပ်ဆင်မယ့် အစီအစဥ်တွေကို ကြေငြာခဲ့ပါတယ်။

အမေရိကန်အပါအဝင် ဘယ်ရန်သူကို မဆို ဖျက်ဆီးနိုင်စွမ်းရှိတဲ့ ခေတ်မီထူးခြားတဲ့ လက်နက်တွေကို ရုရှားပိုင်ဆိုင်ထားတယ်လို့ ပူတင်ရဲ့ အရင်းနှီးဆုံးမိတ်ဆွေတွေ ထဲ့က တစ်ဦးဖြစ်တဲ့ Nikolai Patrushev က သတိပေးပြောဆိုပါတယ်။

ဒါဟာ ဖြီးတာလား၊ သင်္ကြန်အမြှောက်ဖောက်တာလား။ ဒါမမဟုတ် အလေးအနက်ထား စဥ်းစားရမယ့် ခြိမ်းခြောက်မှုတစ်ခုလား။ မစ္စတာ မူရာတော့ဗ် အနေနဲ့ကတော့ ရုရှားအတွင်း စိုးရိမ်စရာကောင်းတဲ့ လက္ခဏာတွေကို တွေ့နေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

ရုရှားဝါဒဖြန့်အစီအစဥ်တွေက လူတွေကို နယူးကလီးယား စစ်ပွဲဆိုတာ မကောင်းတဲ့အရာတစ်ခု မဟုတ်ပါဘူး လို့ ထင်လာအောင် စီစဥ်လုပ်ဆောင်နေတာတွေကို ကျွန်တော်တို့ တွေ့နေရပါတယ်။ ဒီမှာ ပြသနေတဲ့ တီဗီချန်နယ်တွေမှာ နယူးကလီးယား စစ်ပွဲ နဲ့ နယူကလီးယား လက်နက်တွေကို ခွေးစာ၊ ကြောင်စာတွေလိုမျိုး တွင်တွင်ကျယ်ကျယ်ကို အားပေးအားမြောက် ကြော်ငြာနေကြတာပါ လို့ သူက ပြောပါတယ်။

မကြာသေးခင်က နိုင်ငံပိုင် တီဗီချန်နယ်တစ်ခုမှာ ထင်ရှားတဲ့ Talk-show တစ်ခုရဲ့ အစီအစဥ်တင်ဆက်သူ တစ်ယောက်ဟာ ရုရှားအနေနဲ့ ယူကေတို့၊ ပိုလန်တို့၊ ပြင်သစ်နယ်မြေတို့မှာရှိတဲ့ ဘယ်လိုစစ်ရေးပစ်မှတ်မျိုးကို မဆို ရုရှားအတွက် တရားဝင်ပစ်ခတ်လို့ရတဲ့ စစ်ရေးပစ်မှတ်ဆိုပြီး ကြေငြာသင့်တယ်လို့ အကြံပြုခဲ့ပါတယ်။

အဲဒီအစီအစဥ်တင်ဆက်သူကပဲ ဘယ်သူမှ သံသယဖြစ်စရာမလိုအောင် ရုရှားအနေနဲ့ မဟာဗျူဟာကျတဲ့ နယူးကလီးယားလက်နက်တွေနဲ့ ကျွန်းတစ်ကျွန်းကို ဖျက်ဆီးပလိုက်တာပဲဖြစ်ဖြစ်၊ နယူးကလီးယား လက်နက် အစမ်းပစ်တာပဲဖြစ်ဖြစ် ပြီးရင် နည်းဗျူဟာကျတဲ့ လက်နက်တွေကို ပစ်ခတ်ပြတာပဲ ဖြစ်ဖြစ် လုပ်ဆောင်ပြသင့်တယ် ဆိုပြီးလည်း အကြံပြုခဲ့ပါသေးတယ်။

ဒါပေမယ့် နိုင်ငံပိုင် ဝါဒဖြန့်ချီရေး သတင်းတွေမှာ ရုရှားနိုင်ငံဟာ ငြိမ်းချမ်းရေးကို လိုလားတဲ့ နိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်ကြောင်း၊ ယူကရိန်းနဲ့ အနောက်နိုင်ငံတွေကသာ ရန်လိုတဲ့ နိုင်ငံတွေဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထားပြီး ရုရှားအများစုက ယုံကြည်ကြပါတယ်။

ရုရှားလူထုတွေဟာ ဝါဒဖြန့်သတင်းတွေနဲ့ ပျော်နေကြတယ် လို့ မစ္စတာ မူရာတော့ဗ် ကဆိုပါတယ်။ ဝါဒါဖြန့်ခြင်းဟာ ကူးစက်ပျံနှံ့လွယ်တာမျိုးဗျ။ ရုရှားတွေလို့မဟုတ်ဘူး၊ လူတိုင်းက ဝါဒဖြန့်သတင်းတွေကို ယုံလွယ်တတ်ကြတယ်။ ရုရှားနိုင်ငံမှာ နိုင်ငံပိုင်တီဗီချန်နယ် ၁၂ ခုရှိတယ်၊ သတင်းစာတိုက်ပေါင်း ထောင်ချီပြီးရှိတယ်၊ ဖေ့စဘုတ်လိုမျိုး လူမှုကွန်ယက်ပလက်ဖောင်း VK ရှိတယ်။ ဒါတွေအားလုံးဟာ ရုရှားရဲ့အတွေးအခေါ်အယူအဆတွေကို အပြည့်အဝဖြန့်ချီနေတဲ့ အရာတွေဗျ လို့ သူက ထပ်ပြောပြပါတယ်။

ဒါပေမယ့် မနက်ဖြန် အဲဒီဝါဒဖြန့်တာတွေ ရုတ်တရက် ရပ်တန့်သွားရင်ရော၊ အကယ်၍ အကုန်လုံးတိတ်ဆိတ်သွားရင်ပေါ့လေ ဘာဖြစ်လာနိုင်သလဲ လို့ ကျွန်တော်မေးလိုက်တယ်။ ရုရှားတွေအဲလိုဆိုရင်ဘယ်လိုစဥ်းစားမလဲ ပေါ့လေ။

ကျွန်တော်တို့ လူငယ်မျိုးဆက်က အရမ်း အံ့သြစရာကောင်းပါတယ် လို့ မစ္စတာ မူရာတော့ဗ် က ပြန်ဖြေပါတယ်။ သူတို့မျိုးဆက်က ပညာတတ်ကြတယ်၊ ရုရှား တစ်သန်းနီးပါးဟာ နိုင်ငံကနေထွက်ခွာသွားကြတယ်။ ဒီမှာနေကြတဲ့ လူငယ်မျိုးဆက်အများစုဟာလည်း အခု ယူကရန်းမှာ ဖြစ်နေတဲ့ အရာတွေကို ဆန့်ကျင်ကြတယ်။ သူတို့တွေက ရုရှားဖန်တီးနေတဲ့ ငရဲပြည်ကို ကန့်ကွက်ကြတာဗျ လို့ ဆိုပါတယ်။

ဒီဝါဒဖြန့်မှုတွေ ချက်ချက်းရပ်တန့်သွားရင်တော့ ဒီမျိုးဆက် နဲ့ အသိရှိတဲ့ လူတွေအားလုံးကတော့ ဒီအကြောင်းကို ဖွင့်ဟ ပြောဆိုလာကြလိမ့်မယ် လို့ ကျွန်တော်ထင်တယ်

သူတို့တွေကလည်း အဲဒီလို လုပ်နေကြတာပဲ။ ဆန္ဒပြတဲ့သူတွေကို စွပ်စွဲဖွင့်ထားတဲ့ အုပ်ချုပ်ရေးနဲ့ ပြစ်မှုဆိုင်ရာ အမှုပေါင်း ၂၁၀၀၀ ကျော်ရှိနေပြီး အတိုက်အခံတွေကတော့ ထောင်ထဲမှာပါ။ သတင်းမီဒီယာတွေကိုလည်း အကုန်ပိတ်လိုက်တယ်။ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေ၊ အရပ်သားပြည်သူတွေနဲ့ သတင်းသမားတွေဟာလည်း နိုင်ငံခြားသူလျှို ဆိုပြီး တံဆိပ်ကပ်ခံရတယ် ဟု သူဆိုသည်။

ပူတင်ကို ထောက်ခံကြတဲ့ လူတွေရှိလား ဆိုရင် ရှိပါတယ်။ အုပ်စုအကြီးကြီးပေါ့။ သူတို့တွေက ပူတင်ကို သူတို့မြေးလို့ မြင်နေကြတဲ့ အသက်ကြီးအုပ်စုတွေပေါ့။ ပူတင်ဟာ သူတို့ကို ကာကွယ်ပြီး ပင်စင်လစာတွေပေး၊ နှစ်စဥ်နှစ်တိုင်း Happy New Year ဆုတောင်းပေးတဲ့ သူပေါ့။ အဲဒီလူတွေဟာ သူတို့ရဲ့ မြေးရင်းတွေဟာ စစ်သွားတိုက်ပြီး တိုက်ပွဲမှာ ပေးဆပ်ရင်း အသက်ပေးသင့်တယ် လို့ ယုံကြည်နေကြတာပါ။

ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်က မစ္စတာ မူရာတော့ဗ်ဟာ ယူကရိန်း ကလေးဒုက္ခသည်တွေအတွက် ရန်ပုံငွေရစေဖို့ သူ့ရဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးနိုဗယ်ဆုကို လေလံတင်ရောင်းချခဲ့ပါတယ်။ သူမှာ ကောင်းမွန်တဲ့ အနာဂတ်ဖြစ်လာမယ်လို့ ယုံကြည်ချက်မရှိပါဘူး။

ရုရှားပြည်သူတွေနဲ့ ယူကရိန်း ပြည်သူတွေကြားမှာ ပုံမှန်ဆက်ဆံရေးဆိုတာ ဘယ်တော့မှ ရှိလာတော့မှာ မဟုတ်ပါဘူး။ လုံးဝမရှိနိုင်တော့ပါ။ ယူကရိန်းဟာလည်း ဒီဖြစ်ရပ်ဆိုးကြီးနဲ့ပတ်သက်လို့ ပြေလည်စရာ အကြောင်းမရှိနိုင်ပါဘူး။

ရုရှားမှာတော့ ရုရှားအစိုးရကိုဆန့်ကျင်တဲ့ အတိုက်အခံတွေအပေါ် နိုင်ငံရေးအရ ဖိနှိပ်မှုတွေတော့ ဆက်ရှိနေအုံးမှာပါ။ လို့ သူက ဆက်ပြောပြပါတယ်။

ဒီလူငယ်မျိုးဆက်အပေါ်မှာထားရှိတဲ့ တစ်ခုတည်းသော ကျွန်တော့် ယုံကြည်ချက်ကတော့ ဒီလူငယ်တွေဟာ ကမ္ဘာကြီးကို ရန်သူတစ်ယောက်လို မမြင်ဘဲ သူငယ်ချင်းတစ်ယောက်လို မြင်နိုင်ကြစေဖို့ပါ။ ရုရှားကို ကမ္ဘာကြီးက ချစ်စေချင်တဲ့၊ ရုရှားကလည်း ကမ္ဘာကြီးကို ချစ်စေလိုတဲ့ လူငယ်တွေပါ့

ဒီမျိုးဆက်ကပဲ ကျွန်တော်နဲ့ ပူတင်တို့ထက် အသက်ပိုရှည် ရှင်သန်ကြလိမ့်မယ် လို့ ကျွန်တော် ထင်ပါတယ်။

Steve Rosenberg (Russia editor, Moscow) ၏ Dmitry Muratov: The Russian journalist refusing to be silenced ဆောင်းပါးကို ကျော်ဇံ ဘာသာပြန်ဆိုသည်။